Sık Kullanılanlar'a Ekleyin Bize Ulaşın Mail List'e Üyelik    Hakkımızda

1. Hamets Nedir ?
2. Kaşer LePesah Mutfak
a) Yeni Kapkacak İçin Tevila
b) Kapların Sıfırlanması (Libun,Agala,İruy,Yıkama)
c) Diğer Mutfak Eşyaları
3. Kaşer LePesah Yiyecekler
4. Evin Hamets'den Arındırılması

Pesah bayramıyla ilgili belki de en önemli nokta, bu bayrama özel Kaşerut uygulamalarıdır. Kaşerut yıl içinde de başlı başına detaylı kurallarla dolu, beslenme hayatını belirli bir düzene oturtan bir olgu iken, Pesah’ta bu durum daha da karmaşık hale gelebilmektedir. Bu bölümde Pesah’la ilgili Kaşerut kuralları üzerinde hafif bir şekilde durulacaktır. Bu konulardaki detaylar için daima Hahamlar’a danışmak büyük önem taşımaktadır.

Hamets Nedİr?

Tora’nın Mısır Çıkışı’ndan bahsettiği bölümde şu sözcükleri okuruz:

“…Mısır’dan – köle evinden – çıktığınız bu günü hatırla … Hamets yenmeyecektir … Bu yedi gün boyunca matsa yenecektir. İyeliğinde hamets görülmemeli; [aynı şekilde] iyeliğinde – tüm sınırlarında – maya görülmemelidir…” (Şemot 13:3-7).

Bu pasuklardan, Pesah kutlamasının merkezinde “Matsa yenmesi” ve “kesinlikle Hamets yenmemesi ve bulundurulmaması” yer almaktadır. Hamets ‘kabarmış’ demek değildir. Bir maddenin Hamets olması için şu özellik gerekir:

Beş tahıl maddesinden (buğday, arpa, yulaf, çavdar, darı) herhangi biri ya da bunların herhangi bir  türevi [örneğin un], su ile temasa geçmesinden itibaren hareketsiz olarak 18 dakika durduğu ve fırına verilmediği takdirde o madde Hamets özelliğine sahip olur. Pesah bayramı başlamadan önce, içinde Hamets’in kırıntısını bile barındıran herhangi bir yiyecek maddesini evlerimizden, işyerlerimizden, arabalarımızdan uzaklaştırmamız ve iyeliğimizden çıkarmamız gerekir. Hamets olduğu kesin olan yiyecek maddeleri arasında, ekmek, bisküvi, makarna, ayrıca bira ve viski gibi malt bazlı içecekler sayılabilir.

Kaşer LePesah Mutfak

Bir Yahudi evinde ideal olarak dört takım (etli; sütlü; Pesah için etli; Pesah için sütlü) kapkacak bulunmalıdır. Ancak böyle bir durum her evde bazı sebeplerden dolayı gerçekleşemeyebilir. Buna karşın bazı şartlar altında çözümler üretilebilir ve Pesah’ta, yıl içinde kullanılan kapkacak kullanılabilir. Fakat bunun için bazı işlemlerin yapılması ve şartların sağlanması gereklidir.

1.      Cam hariç her türlü kapkacak, üzerine konan yemeklerin özelliklerini fiziksel olarak içinde barındırır. Bu sebeple etli, sütlü ya da Hamets özelliklere sahip olur. Metal ve tahta kaplarda bu özelliğin nötr hale getirilebilmesi fiziksel olarak mümkündür.

2.      Sadece metal, taş, kemik veya tahta kaplar Kaşer LePesah hale getirilebilir. Ayrıca kaynar suya dayanıklı sert plastikler de sıfırlanabilir. Fakat sıcağa dayanıklı değilse Pesah’ta kullanılamaz ve ihtiyaç halinde yenisinin alınması gerekir.

3.      Yıl içinde sıcak yiyecekler için kullanılmış seramik, toprak, porselen, melamin vs. kaplar, Kaşer LePesah hale getirilemez.

4.      Camdan yapılmış her türlü kap, bardak [örneğin, Duralex, Pyrex, Arcopal, Arcoroc vs.] içlerine koyulan maddeleri özümsemezler. Bu sebeple sadece iyice yıkandıktan sonra bile Pesah’ta sorunsuz olarak kullanılabilir.

5.      Sene içinde kullanılan ve Pesah’ta kullanılmayacak olan mutfak takımları güzelce temizlendikten sonra, Pesah’ta hatayla kullanılma durumu ortaya çıkmaması için saklanır.

6.      Pesah’ta kullanılabilmek için sıfırlanmayı gerektirmesine karşın, bu işlemden geçmeyen kaplar, Pesah içinde soğuk yiyecekler için bile kullanılamaz.

7.      Burada belirtilen işlemlerin her biri Pesah arifesinden önce bitirilmelidir. Pesah’ta yenecek yemekler de, sadece Pesah’a uygun kaplarda pişirilmelidir.

A) Yenİ Kapkacak İçİn Tevİla

Yahudi olmayan birinden demir, cam, bakır, gümüş, altın ve benzeri maddelerden yapılmış yeni yemek kapları satın alındığında, bunları kullanmadan önce “Tevila – [Mikve’ye] Daldırma İşlemi” yapmak gerekir. Tahta kapkacak için bu işleme gerek yoktur. Bu işlem sadece Pesah için değil tüm yeni kapkacak için yapılır.

Tevila’nın geçerli olması için suyun tüm kabı kaplaması gerekir. Tevila işlemi bir kuyu veya akarsuda yapılabilir. Tevila yapılan havuzda o sırada [normalde gereken] 360kg. su yoksa bile “Tevilat Kelim – Kapların Daldırılması” olarak bilinen bu mitsva yerine getirilmiş olur. Yine de en iyisi, Tevila’nın bir Mikve’de ya da denizde yapılmasıdır. Tevila’dan önce kaplar iyice temizlenmelidir. Şabat ve Yom Tov günleri Tevilat Kelim yapılmaz.

Kapkacak ve tencereler suyun içine daldırılırken şu beraha söylenir: “Baruh Ata
A-do-nay… E-lo-e-nu Meleh Aolam, Aşer Kideşanu Bemitsvotav, Vetsivanu Al Tevilat Kelim – Bizleri emirleriyle kutsayan ve bizlere kapları daldırma üzerine emir veren Evrenin Kralı, Sen, Tanrımız; Mübareksin”.

b) Kapların Sıfırlanması

Yıl içinde yemekle bağlantılı olarak kullanılan eşyaların Pesah’a uygun hale getirilmesi için çeşitli yöntemler vardır. Her durum kendi içinde belirli bir yöntemi gerektirir ve her eşyanın sıfırlanma yöntemi, kullanış şekline bağlıdır. Şimdi bunları kısaca açıklayacağız. Her zaman olduğu gibi, sorular olduğunda mutlaka uzman bir Haham’a başvurmak gerekir.

1. Libun: Anlamı “Beyazlatma / Kor hale getirme”dir. Genel kullanımı doğrudan ateş üzerinde olan eşyaların sıfırlanması için bu yöntem kullanılır. Örneğin, doğrudan ateşte yapılan şişler, bazen içlerine ekmek gibi Hamets maddeler katılarak kullanılmış olabildiğinden, Pesah’ta bu halleriyle kullanılamazlar. Sıfırlanmaları için ateşte akkor hale gelene ve kıvılcımlar çıkana kadar bekletilmelidirler. Zira Hamets maddeyi içlerine çektilerse, bunun sebebi herhangi bir sıvı değil doğrudan ateş olduğundan, bundan arınmaları da yine ateşle gerçekleşir. Benzer şekilde, üzerinde ızgara yapılan teller, delikli metaller de Libun yoluyla sıfırlanır.

Her ne kadar fırın tepsileri ve kek pişirme kapları da Libun gerektirse de, günümüzde bu kaplar doğrudan kor hale getirici bir ateşte bozunuma uğrayacakları için, en iyisi bunları Pesah boyunca kapalı bir yere kaldırmak ve Pesah için bu amaçlarla kullanılacak yeni kap ve tepsiler satın almaktır.

2. Agala: Anlamı “Kusturma”dır. Normalde yemekleri herhangi bir sıvı içinde pişirmekte kullanılan kaplar için bu yöntem uygulanır. Tencereler, kızartmada kullanılan tavalar, bunların kapakları, tutamakları Agala yöntemiyle sıfırlanır. Aynı şekilde gaz ocakları da Agala yapılır. Fakat üzerlerine bir şey [örneğin sac] konularak kullanılacaklarsa, gerek yoktur. Kalaylatmaya verilen tencerelere Agala yapılmasına gerek yoktur. Fakat berahasız olarak Tevila yapmak gerekir.

Her kabın kapağı vs. ile beraber Agala yapılması gerekir. Plastik tutamağı olan kapaklar Agala yapılamaz. Bıçakların Agala yapılmayıp, Pesah için yenilerinin satın alınması geleneği vardır. Düdüklü tencere, kapak lastiği de dahil olmak üzere Agala yapılmalıdır. Ancak en iyisi Pesah’a özel bir düdüklü tencere sahibi olmaktır. 

Etli ve sütlü kaplar ayrı olarak Agala yapılmalıdırlar.

Agala yapılacak kaplar iyice temizlenir. Yiyecek artıklarının birikebileceği tüm parçalar iyice ayrılıp temizlenmiş olmalıdır. Bunun ardından 24 saat beklenir ve büyük bir kazanda su kaynatılır. Büyükçe bir demir parçası (örneğin büyük ve kalın bir çivi) ateşte kızdırılarak bu suyun içine atılır ve fokurdaması sağlanır. Daha sonra, Agala yapılacak kaplar, yemek takımları vs. bir maşa yardımıyla suyun içine bırakılır. Maşa gevşetilerek kısa bir süre bekletildikten sonra kap dışarı çıkarılır ve böylece sıfırlanmış olur. Agala yapılan kapkacak daha sonra soğuk suyla yıkanır. Ama yıkanmamışsa bile Pesah’ta kullanmakta sakınca yoktur.

Agala yapılacak tencere büyükse ve kazana girmiyorsa o zaman tencere suyla doldurulup kaynatılır ve Agala, içine kor halinde demirler atılarak yapılır. Suyun bu sırada fokurdayarak taşması sağlanmalıdır.

3. İruy: Anlamı “Dökmek”tir. Bir nesnenin normalde Hamets ile teması, üzerine sıcak bir sıvının dökülmesiyle gerçekleşmişse, sıfırlanması bu yöntemle gerçekleştirilir. Örneğin mermer mutfak tezgahı ve bulaşığın yıkandığı lavabonun Pesah’a hazır hale getirilmesi için üzerine kaynar su dökülür. Bu su, kaynatılmak için kullanılan kaptan direkt olarak dökülmelidir. Kaynar suyun mermeri bozacağını düşünen biri, isterse, Pesah için tezgahı Hamets için kullanılmamış bir alüminyum folyo ya da naylon örtüyle örtebilir ve bu yeterli olacaktır.

Şabat günleri yemeği ısıtmakta kullanılan elektrikli ısıtıcı (Plata) da İruy yöntemiyle Pesah’ta kullanılabilir hale gelir. Ayrıca Pesah boyunca üzerinin alüminyum folyo ile örtülmesi doğru bir yöntem olacaktır.

4. Yıkama: Yıl boyunca sadece soğuk yiyecek ve içecekler için kullanılmış kaplar – örneğin Kiduş bardağı, gümüş kaplar, hafif içecekler için kullanılan bardaklar vs. – hangi maddeden mamul olurlarsa olsunlar, soğuk su ve deterjanla iyice temizlendikten sonra Pesah’ta kullanılabilirler.

C) Dİğer Mutfak Eşyaları

1.      Fırın: Normal bir fırının içi iyice temizlendikten sonra 24 saat hiç kullanılmadan bekletilir. Sonra boş olarak en yüksek derecede yakılarak bir saat beklenir. Bundan sonra fırın Kaşer LePesah’tır. Bu, sadece fırının kendisi içindir. İçindeki tepsiler vs. için yukarıdaki işlemlerden uygun olanı yapılmalıdır.

2.      Mikrodalga Fırın: Isıtma gereci olarak sadece dalgalar kullanan mikrodalga fırının içi öncelikle iyice temizlenir. Sonra yarım bardak suyun içine bir miktar temizlik maddesi koyularak bu bardak fırına yerleştirilir ve birkaç dakika suyun kaynaması beklenir. Bu şekilde fırının iç duvarları buharları emecektir. Bundan sonra mikrodalga fırın Pesah’ta ısıtma amacıyla kullanılabilir. Ancak fırın sık olarak yemek pişirme amacıyla kullanılıyor ve iç duvarlar elin değemeyeceği ısıya yükseliyorsa, ya da içeriye koyulan yiyecekler iyice kapatılmadan tamamen açık bir şekilde ısıtılıyorsa Pesah’ta hiç kullanmamak daha doğrudur [Yan bir bilgi olarak; sadece Pesah değil, normal günlerde de, mikrodalga fırınlar hem etli hem sütlü için kullanılamazlar. Bunlardan biri tercih edilir. Örneğin fırının sadece etliler için kullanılmasına karar verilmişse, o fırında sütlü bir yiyecek açık olarak ısıtılamaz. Fakat hiçbir açıklığa sahip olmayan ve mikrodalga fırına dayanıklı bir kabın içine yerleştirilerek ısıtılabilir].

3.      Bulaşık makinesi öncelikle iyice temizlenmeli, ardından içi boş olarak, kaynar su ve uygun bulaşık deterjanı ile bir kez çalıştırılmalıdır. Bunun ardından Pesah’ta kullanılabilir.

4.      Buzdolabı iyice temizlendikten sonra Pesah’ta kullanılabilir.

5.      Masa örtüleri sıcak yıkamadan sonra Pesah’ta kullanılabilir.

6.      Mikser: Makinenin kendisinin, yemek artığı biriken parçaları söküldükten sonra sadece sıcak su ve deterjanla yıkanması yeterlidir. Fakat ona bağlı olarak kullanılan bıçaklar, taslar, kapaklar vs. her biri, yukarıdaki yöntemlerden uygun olan biriyle sıfırlanmalıdır.

7.      Blender: Mikserle aynı şekilde yapılır. Eğer cam bölümü varsa, Sefaradlar’a göre sadece deterjanla yıkanması yeterlidir. Diğer bölümler de yukarıdaki işlemlerden uygun olanla sıfırlanır.

8.      Kettle: Sadece su ısıtmak için kullanılmışsa sadece su ve deterjanla yıkanması yeterlidir. Başka şeyler için kullanılmışsa Agala yapılır.

9.      Teflon tavalar eğer sadece yağla birlikte kullanılıyorsa, Agala yapılır. Fakat yağsız olarak kullanılıyorsa Pesah için sıfırlanamaz.

10.  Yemek masası örtülü olarak kullanılıyorsa, iyice temizlendikten sonra üzeri temiz bir örtüyle örtülerek kullanılabilir. Örtüsüz kullanılacaksa, üzerine kaynar su dökülmelidir. Masanın buna dayanamayacağını düşünen biri, temizleme ve örtme yöntemini kullanır.

11.  Kitaplar: Kitapların tek tek açılıp kırıntılara karşı silkelenmesine gerek yoktur. Fakat sıklıkla yemek masasında kullanılan kitaplar varsa – örneğin Birkat Amazon (yemek sonrası beraha) kitapları iyice silkelenir.

12.  Takma dişlerin iyice temizlenmesi gerekir. Ayrıca, şart olmasa bile, üzerlerine kaynar su dökmek de iyidir.

13.  Diş fırçaları soğuk suyla iyice yıkandıktan sonra Pesah’ta kullanılabilir. Fakat en iyisi Pesah için yeni diş fırçası almaktır.

Kaşer LePesah Yİyecekler

Hamets olmayan herhangi bir maddede, çok az da olsa Hamets karışımı varsa, bu karışım hiçbir tad değişikliğine neden olmasa bile Pesah’ta kullanmak, bulundurmak veya bundan yarar sağlamak yasaktır. Bayram başlamadan önce böyle bir karışıklık hata sonucu gerçekleşmişse, o zaman bu konuda bir Haham’a danışılmalı ve öğretilene göre hareket edilmelidir.

Matsa’nın ıslatılarak yenmesinde herhangi bir sorun yoktur. Zira Kaşer LePesah bir şekilde piştikten sonra bir yiyeceğin Hamets olma ihtimali yoktur. Bu sebeple Matsa kırıklarından Bimuelolar, Matsa unundan kekler vs. yapılabilir.

Pirinç ve Kurubaklagiller

Pirinç, kurufasulye, mercimek vb. bazı yiyecek maddeleri, İstanbul dahil olmak üzere çeşitli cemaatlerde yenmez. Bu yiyeceklerin yukarıda yaptığımız “Hamets” tanımıyla ilgili olmadıkları açıktır. Fakat birçok Aşkenaz cemaati ve İstanbul cemaatinin de dahil olduğu bazı Sefarad cemaatleri, bu maddelerin yukarıda belirtilen beş tahıl maddesiyle karışmış olma ihtimallerinin yüksek olması sebebiyle kullanılmamalarını uygun görmüşlerdir. Bu tip yiyeceklerin kullanılmamasını öngören cemaatlere mensup kişilerin, böyle bir karışıklık ihtimalinin bulunmadığından emin olunduğu zaman bile, bu maddeleri Pesah içinde yememeleri gerekir. Buna karşın, Hamets maddelerden farklı olarak evden ya da iyelikten çıkarmaya gerek yoktur; Pesah boyunca evde tutulabilirler.

İlaçlar ve Temizlik Maddeleri

1.      Pesah’a uygunluğu kontrol edilmeden üretilmiş olan ilaçlar, içlerinde Hamets karışımı olma ihtimali varsa bile, (1) [Yaşam tehlikesi olmamasına rağmen] Hasta biri için kullanılacaksa ve (2) Güzel tada sahip değillerse Pesah’ta kullanılabilir. Fakat güzel tada sahip pastil, şurup gibi ilaçlar, içlerinde Hamets karışımı olmadığından kesin olarak emin olunmadığı takdirde, sadece yaşam tehlikesi içinde olan bir hasta için kullanılabilir.

2.      Hastalık değil, sadece geçici bir başağrısı vs. söz konusuysa, Hamets karışımı içerme ihtimali olan bir ilaç Pesah’ta kullanılmamalıdır.

3.      Hamets karışımı içerse bile, “bir köpeğin bile yemesine uygun olmayan” maddeler, örneğin sabun, deterjan gibi her türlü, [Pesah’ın Yom Tov olmayan günleri için] ayakkabı boyası, kozmetik ürünleri, parfüm ve esanslar Pesah’ta kullanılabilir ve bulundurulabilir.

Ne Yiyebiliriz?

Pesah’ta doğal olan her türlü yiyecek [yukarıda belirtilen tahıllardan biri ya da türevi olmamak ve Hamets özelliği taşımamak kaydıyla] yenilebilir. İşlenmemiş et, balık, yumurta, her türlü sebze, meyve, [üretim yerlerinde sadece bu maddelerin üretiliyor olması ve kapalı ambalajda satılması kaydıyla] kahve, çay, şeker, yağ, tuz; ayrıca kabuklu işlenmemiş yemişler (kabuklu yer fıstığı ya da kabuklu fındık gibi) bunlar arasındadır (fakat kavrularak işlemden geçmiş çekirdek, fıstık vs. karışıklık ihtimali sebebiyle Pesah’ta yenmemelidir).

İşlenmiş her türlü yiyecek maddesi için kesin olarak “Kaşer LePesah” ibaresini arayın. Birçok işlenmiş yiyecek maddesi herhangi bir kontrol altında imal edilmediği için, her ne kadar Hamets özelliği taşıması beklenmiyorsa bile, “Safek – Şüphe” sebebiyle yenmemelidir. 

Yukarıda sayılmış işlenmiş maddeler dışında, üzerinde “Kaşer LePesah” ibaresi olmayan hiçbir yiyecek maddesi, Pesah süresince ne yenmeli ne de bulundurulmalıdır. Bu, hiçbir şekilde Hamets olamayacak bir yiyecek maddesi bile olsa denetim altında yapılmadığı için Kaşer LePesah değildir. Hamets yeme riskini göze almak yerine bir haftalık fedakarlık yapmak tercih edilmelidir.

Kaşer LePesah Hakkında Son Bir Söz…

Pesah’a özel Kaşerut kuralları, yıl içinde Kaşerut kurallarına uyan bir kişi için bile karmaşık olabilir. Burada yazılı olan bilgilerle yetinmeyip, size en yakın Rabi’ye danışmanız tavsiye olunur. Pesah bayramının en uygun biçimde geçirilmesi, bu şekilde mümkün olacaktır.

Evİn Hamets’ten Arındırılması

Pesah bayramı süresince evde Hamets madde bulundurulmaması için bayram öncesinde evler, arabalar vs. inceden inceye temizlenmelidir. Özellikle Pesah’tan önceki akşam “Bedikat Hamets – Hamets Kontrolü”  yapılmadan önce bu temizliğin sona ermiş olması gerekir.

Pesah’a aslında bir gece önce Bedikat Hamets ile başlanır. Tüm amaç evden Hamets’in çıkarılmasıdır. Hamets’ten kurtulmak istememizin sebebi nedir? Bu hareketle neyi hatırlarız? Hamets neyi simgeler?

Her şeyden önce bunun tarihi bir nedeni vardır: Bene-Yisrael, Mısır’dan çıkacağını ve kabaca ne zaman çıkacağını biliyordu. Bu sebeple her türlü hazırlığı yapmıştı. Eşyaları vs. her şeyleri toparlanmıştı. Hazırlamadıkları tek şey, taze olarak hazır olmasını istedikleri ekmeklerdi. Hamurlarını açtılar; fakat gerçekten de bu konuda hazırlıksız yakalanmışlardı. Mısırlılar Bene-Yisrael’i Mısır’ı terk etmeye zorladıkları zaman, olan ekmeklere oldu. Bene-Yisrael Mısır’dan mayalanmamış hamur çıkarmak zorunda kaldılar. Bu olayın anısına bir hafta boyunca evimizde Hamets bulundurmaz ve yemeyiz.

Sembolik olarak Hamets’in kabalık ve kibiri simgelediğini daha önce belirtmiştik. Farklı bir açıklama da Talmud tarafından verilmektedir: Hamets, Yetser Ara’yı (İnsanın Kötü Eğilimi) simgeler. Zira her ikisi de kendi kendisini besler. Hamets bir madde, bekledikçe şişer; Yetser Ara da kendisine uyuldukça güçlenir. Bu konuda birbirlerinin aksini simgeleyen iki kelime “Hamets” ve “Matsa”dır. Bu kelimelerin harf açılımı şöyledir:

HaMeTS = Het + Mem + TSadik

MaTSA = Mem + TSadik + E

Dikkat edilirse iki kelimede Mem ve TSadik harfleri ortak iken, ayrılığa sebep olan harfler ise “Het” ve “E”dir. İbranice alfabesini tanıyan kişiler, bu iki harfin, “E”deki ufak boşluk haricinde şekil olarak aynı olduklarını bilir. Dolayısıyla Hamets ve Matsa arasında (hem felsefik hem de fiziksel olarak) çok küçük bir fark mevcuttur. Tıpkı “Kötü” ile “İyi” arasındaki ince çizgi gibi.

Bedikat Hamets sırasında güçlü bir ışık yerine mum ışığından ve bir tüy parçasından yararlanırız (tüy parçası şart değildir). Bu şekilde işe kendimizi daha çok veririz. Aynı şekilde kendimizi kontrol ettiğimiz, özeleştiri yaptığımız zaman inceden inceye araştırma yapmamız gereklidir. Bu ince araştırma sonucunda bir problem bulduğumuz zaman, bunu zorla değil, nezaketle gideririz. Tıpkı küçük Hamets parçalarının tüyle toplanması gibi.

“Bedika – Kontrol / Araştırma” sözcüğü Yahudi eğitiminin temelini oluşturur. Seder boyunca bu kavram devamlı olarak karşımıza çıkar. Yahudilik’te içtenlikle sorulduğu sürece “saçma soru” şeklinde bir kavram mevcut değildir. Dolayısıyla, Pesah’ın verdiği en önemli derslerden biri de, Yahudilik’in temellerinden bir tanesinin araştırma ve soruşturma olmasıdır.

Bedikat Hamets

1.      Evin hanımının 18gr.dan küçük on adet ekmek parçasını evin çeşitli yerine yerleştirmesi ve bunların aranması gelenekselleşmiştir. Bunun amacı berahanın boşa olmasını engellemektir. Başka bir deyişle Hamets bulmak garanti altına alınmaktadır. Ancak bu parçalar kağıda sarılmalı ve etrafa Hamets yayılma olasılığı bertaraf edilmelidir. Diğer aile fertleri de “mum ışığında” bu parçaları toplarlar.

2.      Bu işlemden önce ev sahibi şu berahayı [sadece İbranice olarak] söyler: 

“Baruh Ata A-do-nay E-lo-e-nu Meleh Aolam, Aşer Kideşanu Bemitsvotav, Vetsivanu Al Biur Hamets – Bizleri emirleriyle kutsayan ve bizlere Hamets’i yakmayı emreden, Kainatın Kralı Sen, Tanrımız; Mübarek’sin”.

Kendisine yardımcı olacak kişiler varsa berahayı dinleyerek “Amen” cevabını verirler ve işe koyulurlar.

3.      Beraha söylendikten sonra kontrole başlayana kadar konuşulmaz. Kontrol sırasında da sadece konuyla ilgili şeyler konuşulmalıdır. Ancak başka şeyler konuşulduysa bile dönüp beraha tekrarlanmaz.

4.      Berahayı söylemeyi unutup kontrole başlayan biri, kontrol süresince berahayı söyleyebilir.

5.      Tek beraha ile birden çok ev kontrol edilebilir. Bu sebeple evi bitirdikten sonra arabaya geçildiğinde ayrıca beraha söylenmez.

6.      Bu işlemin mum ışığında yapılması önem taşır. Zira zayıf mum ışığında küçük Hamets parçaları daha rahat görülecektir. Aramada kullanılan mum, iki alevin birbirine değmeyeceği şekilde olmalıdır. Tek fitil tercih edilir. Küçük delikler ve çatlakları aydınlatmak için elektrikli küçük el fenerleri kullanılabilir.

7.      Evin her yeri, her köşesi, [genelde Hamets girme olasılığının olmadığı] tuvalet ve banyo haricindeki her odası, balkon, [kendisine aitse] bahçe, özellikle mutfak, dolaplar ve buzdolabı kontrol edilmelidir. Elbiselerin ise yıkanmış olmaları yeterlidir. Kitapların arasını tek tek kontrol etmeye gerek yoktur.

Bitul Hamets

1.      Hamets’in bir deklarasyonla “yok” ilan edilmesine Bitul Hamets denir. Bu amaçla, geceleyin arama bittikten sonra şu sözler hem Aramca hem de Türkçe söylenmelidir:

“Kal Hamira Deika Birşuti, Dela Hazite Udla Biarte, Leeve Batel, Vehaşiv Keafra Deara – Sınırlarım içinde bulunan, görmediğim ve yakmadığım her türlü hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibi sayılsın”.

Bunun Türkçe söylenmesi ve söyleyen tarafından anlaşılması önemlidir.

2.      Bu deklarasyon yapıldıktan sonra evdeki bulunamamış Hamets maddeler bile yok sayılır. Bu andan itibaren toplanmış ekmek parçaları dışında eve Hamets girmemelidir.

Biur Hamets

1.      Hamets’in aktif olarak yok edilmesi gerekir. Bu işlem Hamets’i kırıntılara ufalayıp rüzgara savurmak, denize atmak gibi şekillerde yapılabilirse de, genel uygulama, yakma şeklindedir.

2.      Akşam toplanan ekmek parçaları kapalı bir kapta tutularak ertesi sabah “Biur Hamets – Hamets’in Yakılması” saatinden önce ev sınırları dışına çıkarılır ve [bazı geleneklere göre, Şemini Hag Atseret gününden beri evin kapılarındaki mezuzalara takılı olan söğüt (Arava) dalları ile birlikte] tamamen yakılır. Biur Hamets saatini Hahamlar’dan ya da Hahambaşılık’ın çıkardığı cep takviminden öğrenebilirsiniz.

3.      Yakma işleminin ardından şu cümle Aramca ve Türkçe okunur:

“Kal Hamira Deika Birşuti, Di Hazite Udla Hazite, Deviarte Udla Biarte, Leeve Batel, Vehaşiv Keafra Deara – Sınırlarım içinde bulunan, gördüğüm ya da görmediğim, yaktığım ya da yakmadığım her türlü hamets ve mayalı madde iptal olsun ve toprağın tozu gibi sayılsın”.

4.      Hem aramadan sonra hem de Hamets’in yakılışı sırasında yapılan deklarasyon, ev sahibi tarafından yapılmalıdır. Ancak onun yerine eşi, ya da tayin ettiği başka bir kişi de yapabilir. Bu durumda söz konusu elçi, “sınırlarım” yerine “Filan kişinin sınırları” demelidir.

5.      Pesah’ı evinde geçirmeyecek olan biri, Biur Hamets ile ilgili yapması gereken asgari işleme dair bilgi almak için bir Rabi’ye başvurmalıdır.

6.      Biur Hamets saatinden sonra Hamets ile her türlü ilişki kesilir. Hamets yemek de bu saatten önce bitirilmeli, dişler iyice fırçalanmalıdır. Hamets temizliğinde kullanılan süpürgeler vs. de yıkanmalıdır.

7.      Pesah bayramı içinde yolda Hamets – örneğin bir ekmek parçası – gören kişi, onu kaldırmamalıdır.

8.      Pesah başladıktan sonra evde gözden kaçmış bir Hamets madde bulunursa, bu keşif bayramın ilk iki ya da son iki günü veya Şabat içinde gerçekleştiği takdirde, üzeri kapatılır ve Şabat ya da Yom Tov’un bitmesi beklenir. Sonra ev dışına çıkarılarak yakılır. Keşif Yom Tov’da gerçekleşmediyse Hamets hemen yakılır.

18. yüzyılda bir Rus köyü olan Berdiçev’de yaşamış olan Rabi Levi Yitshak’la ilgili olarak oldukça güzel bir olay anlatılır.

Erev Pesah’tır ve Rabi Levi Yitshak öğrencilerini bir araya toplar. Onlara şöyle bir direktif verir: “Gidip Berdiçev’deki tüm Yahudi evlerini dolaşın ve bulabildiğiniz tüm Türk tütünlerini, tüm Avusturya ipeklerini ve tüm Hamets maddeleri bana getirin”.

Öğrencileri “Ama Rabi” diye tepki gösterirler. “Hepimiz biliyoruz ki Rusya şu anda Türkler ve Avusturyalılar’la savaş halinde. Bahsettiğiniz maddelerin bulundurulması kesinlikle yasak! Düşman ülkelerden bunları getirenler çok ağır bir şekilde cezalandırılıyor!”

Fakat Rabi yine de ısrar eder ve öğrenciler köyde tütün, ipek ve Hamets aramaya koyulurlar. Akşama doğru Rabi Levi Yitshak’a dönerler ve elleri boş değildir. “Buyrun sayın Rabi” derler. “İstediğiniz gibi; birçok tütün ve ipek bulduk. Ama itiraf etmeliyiz ki tek kırıntı bile Hamets bulamadık”.

Rabi Levi Yitshak gözlerini göklere kaldırır ve konuşur: “Ey Ulu Tanrım! Rus Çarı ordusunu sınırlara ve kasabalara yaymış durumda. Bir milyon silahlı asker, düşman ürünlerine karşı çıkarılan yasağı delenleri tutuklamaya hazır bekliyor. Diğer yandan Sen Tanrım; Tora’da, Pesah için evlerimizi Hamets’ten arındırmamızı söyleyen sadece dokuz tanecik sözcük yazdın. Halkın Yisrael ne kadar değerli gör! Her şeye rağmen, Mitsvaların’ı titizlikle yerine getiriyorlar!”

Üzerinden Pesah Geçmiş Hamets

Pesah günlerinde evinde Hamets madde bulunduran kişi, Tora’nın “evlerinizden mayayı … tamamen ortadan kaldırmış olmalısınız” (Şemot 12:15) emrini ihmal etmiş, ayrıca “İyeliğinde hamets görülmemeli; [aynı şekilde] iyeliğinde – tüm sınırlarında – maya görülmemelidir” (Şemot 13:7) yasağına karşı gelmiş olur. Bu sebeple Hahamlarımız, Pesah bayramı içinde Yahudi iyeliğinde kalmış Hamets maddeleri yemeyi veya bunlardan yarar sağlamayı, Pesah sonrası için bile yasaklamışlardır. Bu bakımdan, Pesah sonrasındaki haftalar içinde Hamets yiyecekler yenmeden önce bunların Pesah’ta Yahudi iyeliğinde bulunmadığından emin olmak gerekir.

Önemli bir not…

Bazı evlerde Pesah çıkışında yemek üzere Pesah’ın son günü Hamets yiyeceklerin hazırlanması son derece yanlış bir uygulamadır. Bu uygulamada birden çok yasak ihlal edilmektedir ve bunlar arasında “Bal Yerae Uval Yimatse – [Pesah süresince Yahudi İyeliğinde, Hamets] Görülmemeli ve Bulunmamalıdır” yasağı vardır. Pesah’ın sekiz günü tamamlanmadan, Hamets’e sahip olunmamalı, eve sokulmamalıdır. Ne de olsa “Pesah çıkışında mutlaka ekmek ya da başka bir Hamets madde yenmelidir” diye bir kural yoktur.

Hamets Satışı

Normal şartlarda, Pesah gelmeden önce evdeki Hamets maddelerin doğal olarak tüketilmiş olmasına gayret edilmelidir. Fakat bazı durumlarda bu mümkün olamayabilir ve Pesah gelmesine karşın evde Hamets kalmış olabilir. Bu gibi durumlarda ekonomik kayba uğramamak için, Hamets satılarak, Pesah bayramı süresince Yahudi olmayanların iyeliğine geçirilebilir.

Hamets’in satılması ile ilgili kurallar çok karmaşıktır. Bu nedenle bu tip satışlar mutlaka Hahambaşılık aracılığıyla yapılmalıdır. Bu amaçla, ne yapılacağını öğrenmek için en geç Pesah’tan iki gün öncesinden Hahamlar’a başvurmak gerekir. Zira bu satış Pesah arifesinde Biur Hamets saatinden sonra yapılamaz. Bu zamana kadar satılmamış Hametsler üzerinde Yahudi iyeliği otomatik olarak iptal olur ve bunlar bir daha kullanılamaz. Ev dışına çıkarılmalıdır.